Dzisiaj 123 rocznica urodzin Michaiła Bułhakowa

15 maja 1891 - 10 marca 1940

"Czemu nie dajesz o sobie znać? Przestałeś mnie kochać? Nie, jakoś nie mogę w to uwierzyć. A więc umarłeś..."

Michaił Afanasjewicz Bułhakow, ros. Михаил Афанасьевич Булгаков (ur. 15 maja (3 maja wg starego stylu) 1891 w Kijowie, zm. 10 marca 1940 w Moskwie) – pisarz rosyjski. Jego ojciec – Afanasij Iwanowicz był wykładowcą teologii i profesorem Kijowskiej Akademii Duchownej, niestety wcześnie zmarł i pisarz wychował się bez ojca. Mimo skromnych warunków materialnych rodzina Bułhakowów interesowała się teatrem i muzyką, prowadziła nawet amatorską scenę. Michaił Bułhakow kształcił się w Pierwszym Kijowskim Gimnazjum, a od 1909 roku studiował medycynę na Kijowskim Uniwersytecie św. Włodzimierza. Mimo niezgody rodzin, 11 kwietnia 1913 roku poślubił Tatianę Łappę. Pierwsze dwa lata pierwszej wojny światowej spędził w szpitalach polowych, a od 1916 roku pracował jako wiejski lekarz. Również w 1916 roku został zmobilizowany do wojska i skierowany do miejscowości Nikolskoje w guberni smoleńskiej. Prowadził tam z małżonką szpital, w którym przez okres roku przyjął ponad 15000 pacjentów. Po demobilizacji wrócił do Kijowa i otworzył prywatną praktykę jako wenerolog. Podczas wojny domowej był kilkakrotnie mobilizowany, a w 1916 roku walczył z białą armią na Kaukazie. 18 września 1917 roku został przeniesiony do Wiaźmy, gdzie zaczął pisać. Hasła rewolucji październikowej spowodowały plany emigracji, lecz ostatecznie Bułhakow pozostał w kraju. Od 1921 mieszkał w Moskwie - pracował m. in. jako reporter, kronikarz, urzędnik oświatowy.

"Mistrz i Małgorzata" - jak wiele genialnych utworów - wymyka się jednoznacznemu opisowi, prowokując mnogość interpretacji. Ta powieść szkatułkowa, bogata w odniesienia do literatury światowej, wciąż zadziwia bogactwem tematyki. Znaleźć w niej można rozważania na temat kondycji sztuki, echa nieustannego konfliktu twórcy z otoczeniem, klasyczny filozoficzny motyw walki dobra ze złem, ale także ciętą satyrę oraz ironiczne odniesienia do ocierającej się wielokrotnie o absurd radzieckiej rzeczywistości lat trzydziestych. A także - rzecz jasna - cudowny wątek miłosny tytułowych Mistrza i Małgorzaty, który dla wielu czytelników jest jedną z największych zalet tej książki.



"Psie serce" miało podtytuł "potworna historia". Bułhakow napisał ją w 1925 roku, w Rosji po raz pierwszy ukazała się po 62 latach i to nie w wydaniu książkowym, tylko w miesięczniku literackim "Znamia", 47 lat po śmierci autora. Właściwie trudno się dziwić - jest to historia przyzwoitego kundla, któremu wszczepiono gruczoły alkoholika i degenerata... Uczłowieczony pies staje się działaczem, gorącym zwolennikiem władzy sowieckiej, zachowuje się jak prawy aktywista nowego ustroju i doprowadza nieomal do obłędu profesora Preobrażeńskiego, który próbował zrobić z niego człowieka. Kiedy Bułhakow czytał tę nowelę w gronie znajomych, był tam także agent GPU, policji politycznej. Zrecenzował "Psie serce" następująco: "Rzecz ta została napisana we wrogiej, dyszącej bezgraniczną nienawiścią do Sowietów tonacji". Dodał, że jest też pornograficzna, czego przy najlepszej woli doprawdy trudno się dopatrzyć. Chyba że za pornografię można uznać opisy funkcjonowania organów władzy.